โรคปลิงใส Gyrodactylus sp. Dactylogyrus sp.

ลักษณะอาการ
ปลาจะกินอาหารน้อยลง จนร่างกายผอมโซ
ว่ายน้ำทุรนทุราย ลอยตัวตามผิวน้ำ กระพุ้งแก้มขยับเปิดปิดเร็วกว่าปกติ อาจมีแผลขนาดจิ๋วอยู่ทั่วลำตัว
แต่ถ้าเกิดการติดโรคในขั้นรุนแรง อาจมองเห็นเหมือนกับว่าปลามีขนสีขาวสั้น ๆ อยู่ตามลำตัว ซึ่งจะทำให้ปลาตายได้
ซึ่งอาการเหล่านี้เกิดจากการที่ปลายกิ่งเหงือกเชื่อมรวมกัน จนมีลักษณะคล้ายกระบอง เซลล์เยื่อบุผิวเพิ่มขึ้นจำนวนมากขึ้น
เซลล์บวม เกิดภาวะเลือดคั่ง เซลล์เสื่อมสภาพ สลายตัวและมีเซลล์ตาย
ทำให้พื้นผิวที่ใช้ในการแลกเปลี่ยนออกซิเจนลดลงทำให้รับอากาศได้ไม่เต็มที่ เจอเซลล์ที่เกี่ยวข้องกับการอักเสบ
กระจายอยู่ทั่วไปในบริเวณที่มีพยาธิปลิงใสเกาะ เช่นเดียวกันเมื่อเจ้าพยาธิปลิงใสเกาะที่บริเวณ
ดวงตา ลำตัว หรือ ครีบ ของเจ้าปลา จะทำให้เห็นผิวตัวโป่งบวมออกมา ครีบเปื่อย เหงือกถูกทำลาย ขับเมือกมาก
ตัวซีด ผิวตัวปลาเกิดบาดแผล เนื่องจากตะขอหนามของปรสิตฝังลึกลงในเนื้อเยื้อปลา เป็นเหตุให้เกิดการบวมอักเสบ

การป้องกันและรักษา
ฟอร์มาลิน 25 –50 ซีซี ต่อน้ำ 1,000ลิตร แช่นาน 24ชม.
ดิพเทอร์เร็กซ์ 0.25 –0.50 กรัม ต่อน้ำ 1,000ลิตร แช่นาน 24ชม.

โรคเห็บระฆัง Trichodina sp

ลักษณะอาการ
ผิวหนังเป็นแผล ปลาจะมีการขับเมือกออกมามาก ผิวหนังมีลักษณะเป็นดวงขาวๆ ถ้าเข้าเกาะกับปลามีเกล็ด
จะทำให้เกล็ดหลุดและเกิดแผล ถ้าเกาะตามครีบปลา จะทำให้ครีบขาดกร่อน ถ้าเกาะตามเหงือกจะทำให้เหงือกบวม
หรือเป็นแผลและขาดกร่อน เนื่องจากเห็บระฆังกินเซลล์ผิวหนัง และเมือกปลาเป็นอาหาร

การป้องกันและรักษา
ฟอร์มาลิน 25 –50 ซีซี ต่อน้ำ 1,000ลิตร แช่นาน 24ชม.

โรคเห็บปลา Argulus sp.

ลักษณะอาการ
มีขนาดประมาณ 5-10 มิลลิเมตร มองได้ด้วยตาเปล่า
ปลาจะมีอาการว่ายน้ำเอาลำตัวถูกับพื้นบ่อ ทำให้เกิดเเผล เลือดออกตามลำตัว เเละติดเชื้อเเบคทีเรียตามมาได้

การป้องกันและรักษา
จับออกด้วยปากคีบหากเกาะแน่น ให้หยดน้ำเกลือหรือด่างทับทิมเข้มข้น 1 –2 หยด เห็บปลาจะหลุดง่ายขึ้น
หรือเเช่ยาไตรคลอร์ฟอน 0.25 –0.5กรัม ต่อน้ำ 1,000ลิตร แช่นาน 24ชม.

โรคจุดขาว Ichthyopthirius multifilis (Ich)

ลักษณะอาการ
บริเวณลำตัว ครีบ หรือเหงือก จะเกิดเป็นจุดสีขาว ขนาดประมาณ 0.5-1.0 มิลลิเมตร กระจายอยู่ทั่วไป
ปลาจะพยายามเอาลำตัวถูกับวัสดุใต้น้ำ หรือกระโดดขึ้นผิวน้ำ และมีการขับเมือกออกมาก เนื่องจากมีการระคายเคือง

การป้องกันและรักษา
ใช้วิธีกำจัดหรือทำลายตัวอ่อน หรือตัวเต็มวัยในขณะว่ายน้ำเป็นอิสระ โดยใช้สารเคมีตามชนิดและความเข้มข้น :
ฟอร์มาลินเข้มข้น 150-200 พีพีเอ็ม แช่นาน 1 ชั่วโมง
ฟอร์มาลินเข้มข้น 25-50 พีพีเอ็ม แช่ตลอดไป ***
มาลาไคท์กรีนเข้มข้น 1.0-1.25 พีพีเอ็ม แช่นาน 30 นาที
มาลาไคท์กรีนเข้มข้น 0.15 พีพีเอ็ม แช่ตลอดไป ***

หนอนสมอ Lernaea sp.

ลักษณะอาการ
หนอนสมอสามารถเกาะบนตัวปลาได้ทุกแห่ง เช่น โคนครีบ ลำตัว ช่องปาก รอบๆ ตา
แผ่นปิดเหงือก โดยจะฝังส่วนหัวเข้าไปใต้ผิวหนัง เพื่อดูดกินเลือดและของเหลวจากเนื้อเยื่อปลา บริเวณรอบๆ
จะมีอาการตกเลือดเป็นรอยช้ำ เกล็ดหลุดออกไป เกิดบาดแผลขึ้นบริเวณนั้น
เป็นสาเหตุทำใหแบคทีเรีย เชื้อราเข้าทำลายเนื้อเยื่อบริเวณนั้น แผลขยายลุกลามมาก
ปลาที่มีหนอนสมอเกาะจำนวนมากจะว่ายน้ำช้าๆ ที่ผิวน้ำ เอาข้างตัวถูกับวัสดุที่อยู่ใต้น้ำ

การป้องกันและรักษา
หนอนสมอแพร่กระจายได้รวดเร็วกำจัดได้ยาก ควรกำจัดหนอนสมอในระยะที่เป็นตัวอ่อนจึงจะได้ผลดี….
ใช้ ดิพเทอร์เร็กซ์ เข้มข้น 0.25-0.75 พีพีเอ็ม แช่นาน 24 ชั่วโมง ติดต่อกัน 4-5 ครั้ง
แต่ละครั้งห่างกันประมาณ 1 สัปดาห์